Noon, kilala ang Costa Rica bilang “Paraiso ng Gitnang Amerika”—isang bansang napakaligtas na hindi na kinakailangan pa ang isang permanenteng hukbo. Gayunman, mula pa noong dekada 1980, nagsimulang lumala ang sitwasyon ng seguridad, at mula dekada 1990 hanggang sa kasalukuyan, bumilis ang pagtaas ng karaniwang uri ng krimen.
Maraming salik ang sabay-sabay na nakaapekto rito, kabilang ang: mga krimeng may kinalaman sa droga, pagpasok ng mga baril, paglala ng agwat sa lipunan, at problema sa kawalan ng trabaho sa mga kabataan—na pawang naging sanhi ng paglala ng kalagayang pangseguridad sa bansa.
Sa artikulong ito, tinalakay ang kasalukuyang kalagayan ng seguridad sa Costa Rica, pati na rin ang mga mahalagang paalala para sa mga biyaherong bibisita sa bansa.
1. Pagnanakaw at Dukot sa Mga Long-Distance Bus Terminal
Ang mga long-distance bus terminal sa Costa Rica ay hindi ligtas. Karaniwang may grupo ng magnanakaw na pumipili ng biktima. Huwag iwanan ang iyong bag sa paanan mo, at siguraduhing hawak o nakadikit ito sa iyong katawan sa lahat ng oras. Karaniwang modus operandi ay isang tao ang lalapit para ilihis ang atensyon, habang ang isa ay magnanakaw ng gamit.
Kahit nasa loob ng bus, huwag na huwag mong iiwan ang bag mo sa overhead rack. May mga kaso kung saan kasabwat ng mga kriminal ang mismong driver. Kahit sa upuan mo pa ilagay ang bag, malaki ang posibilidad na mawala ito. Ipulupot ang braso sa strap ng bag para kahit natutulog, maramdaman mong may kumikilos dito.
2. Snatching Malapit sa Pedestrian Zone sa Sentro ng San José
Sa sentro ng San José, malapit sa pedestrian zones, may mga tinatawag na “ketchup thieves”. Binubuhusan ka nila ng likidong parang ketchup, at habang nililinis ka kunwari, agaran kang nananakawan. Kapag may nagsabing, “Madumi ang damit mo,” wag pansinin—magpunas na lang sa ligtas na lugar.
Mayroon ding nanghihingi ng pera gamit ang kwentong biktima sila ng pagnanakaw, at kapag nilabas mo ang wallet mo, doon ka na rin ninanakawan.
Minsan, habang nasa hintayan ng bus o kanto, may kamay mula sa sasakyang dumadaan na biglang aagaw ng bag o gamit mo. Lalo na kapag gabi na, maging alerto sa sasakyang dumadaan kahit maraming tao sa paligid. Isa itong halimbawa ng tipikal na panganib sa urban area.
3. Pumili ng Pulang Taxi na may Dilaw na Tatlong-Tatsulok – Iyon ang Ligtas!
Sa Costa Rica, bus at taxi ang karaniwang pampublikong transportasyon. Karaniwan ay ligtas ang taxi, pero may tinatawag na "pirata" o colorum taxis (puti ang katawan). Siguraduhing opisyal ang taxi, na may pulang katawan at dilaw na tatsulok na marka.
May ilang ruta ng bus na dumaraan sa mga delikadong lugar, kaya iwasan ang mga rutang iyon.
Sa lungsod ng San José, malala ang trapiko dahil sa dumadaming pribadong sasakyan at kakulangan ng imprastraktura. Bukod dito, ang pagmamaneho ay agresibo: hindi sumusunod sa traffic rules, madalas ang busina, hindi nagpapasingit, walang disiplina ang pedestrian, walang signal sa pagliko, at biglaang pagsingit sa kalsada.
4. Iwasan ang Mga Gulo at Droga sa Mga Lokal na Lugar
Sa mga lugar na mataas ang antas ng kahirapan, karaniwan ang lasingang away at gulo dahil sa droga. Iwasan ang mga ganitong lugar, at kung sakaling maligaw, umalis agad at wag makialam.
Kahit sa lungsod ng San José, may mga bakanteng lote, abandonadong gusali, o parking area malapit lang sa mataong lugar na maaaring pagdausan ng krimen tulad ng panghahablot o pananakit.
Ang Costa Rica ay transit point ng droga mula South America papuntang North America, kaya’t marami ang kaso ng krimen kaugnay sa droga—kabilang ang pagnanakaw at pagpatay dahil sa kagustuhang bumili ng droga. Maging sa mga resort area, may nagbebenta ng droga sa mga turista. Iwasan ang sinumang mukhang tulak o kahina-hinala.
5. Kung May Terorismo o Kaguluhan—Umalis Kaagad sa Lugar!
Bagaman wala pang naitalang Islamic extremist group sa Costa Rica, hindi ibig sabihin ay walang panganib ng terorismo o kidnapping. Sa katunayan, may mga kaso ng kidnapping sa mga mayayaman para sa ransom, kaya’t maging alerto palagi.
May mga kaso rin ng mga dayuhang nadamay sa teroristang pag-atake sa ibang bansa, kaya’t dapat maging handa at may sapat na kaalaman sa posibleng panganib. Iwasan ang hindi inaasahang sitwasyon tulad ng kidnapping, pananakot, o terorismo sa pamamagitan ng pagsusuri sa kalagayan ng paligid at pagkakaroon ng tamang safety plan.
◎ Buod
Sa San José, ang kabisera ng Costa Rica, ang antas ng panganib ay kailangang seryosohin kahit Level 1 pa lang ito. Kahit sa mga sikat na destinasyon gaya ng Jacó, Tamarindo, Manuel Antonio sa baybayin ng Pacific, o Cahuita at Manzanillo sa baybayin ng Caribbean, may mga kaso ng pagnanakaw, snatching, at pagkawala ng gamit.
Unahin ang sariling kaligtasan, at maging alerto sa lahat ng oras. Huwag maging kampante, lalo na sa lungsod o mataong lugar.